Hayat tarzına müdahale dediğimde aklıma – hukukçuluğumu bir kenara bırakarak – bir vatandaşın “herkesin hayatına kimse karışamaz” sözü geliyor. Benim de hayata genel bakışım benzer olmakla birlikte, bazı durumda devletin/idarenin hayatlarımıza müdahalesi kaçınılmaz. Burada hayat dediğimiz de yine sahip olduğumuz temel hak ve özgürlüklerimiz. Peki hangi müdahaleleri kabul edip hangilerine karşı çıkmamız gerekiyor? Aslında önemli olan bu müdahalelerin neyi hedeflediği. Basit bir anlatımla bu müdahalelerin yine temel hak ve özgürlüklerin sağlanması/korunması amacına hizmet etmesi beklenmeli. Tabii herhangi bir hak ve özgürlüğün gerekçe olarak ileri sürülüyor olması yetmez. Müdahalenin de yine Anayasa’da öngörülen sınırlamalara (mesela ölçülülük) uyması gerekiyor. Peki son dönemde karşılaştığımız doğrudan ya da dolaylı müdahaleler kabul edilmesi gereken alanda mı kalıyor?Girişte de belirttiğim üzere pandemi ile birlikte müdahaleler birçok kişi için görünür olmaya başladı. Hukuki dayanak ve kanunilik konusundaki tartışmalar bir yana, günlük yaşamımızda kapalı alanlarda maske takma zorunluluğunu diğer bireylerin sağlık hakkı ile açıklayabilirken hafta sonu açık alanlara çıkmamızı engelleyen kuralları sorgular olduk. Bu sorgulamalarımızın gerisinde de aslında bu müdahale gerçekten ölçülü mü sorusu vardı. Covid’in yayılma hızı ya da kişilerin mesafeyi koruyamadığı gerçeğini düşünüp eve kapanmayı bir kısmımız sağlık gerekçesiyle makul bulduk. Öyle ya hükümetten daha özgür olduğunu düşündüğümüz muhalefet partileri mensupları bile bazı zamanlarda “tam kapanma” olmalı dedi. Fakat sonra bir türlü kalkmayan müzik yasakları ile karşılaştık. Restoranlara getirilen sınırlamaların kaldırıldığı bir dönemde müziğe getirilen sınırlamanın inatla sürdürülüyor olması da meselenin her zaman sağlık hakkı olmadığını gösteriyordu.Pandeminin sonuna doğru (daha doğrusu herkes pandemi bitmiş gibi davranırken) festival iptalleri ya da sanatçı yasakları ile karşılaşmaya başladık. Eskişehir Valiliği güvenlik gerekçesiyle belirli tarihe kadar etkinlikleri durdurma kararı almış ve Anadolu Fest bundan etkilenmişti. Hatta daha sonrasında etkinliğin hiç yapılmayacağı bilgisi bile <a fr-original-style="" href="https://twitter.com/FestAnadolu/status/1530198364633063424" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">paylaşıldı</a>. Müzik yasakları ile birlikte düşünüldüğünde herkesin aklına haliyle belirli bir hayat tarzına müdahale amacı geldi. İdarenin hedefinde eğlenmek, şarkı söylemek, dans etmek, içki içmek mi vardı? Valilik ise erteleme sebebini terör saldırısı ile <a fr-original-style="" href="https://www.gercekgundem.com/guncel/340421/iste-eskisehirdeki-festival-yasaginin-ayrintilari-bursadaki-saldiri-gerekce-gosterildi-anadolu-fest-icin-guvenlik-riski-var-denildi" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">açıkladı</a>. Güvenlik etkinliklerin ertelenmesi için önemli bir gerekçe olabilir, zira güvenliğin sağlanması Devletin en önemli görevlerinden biri. Genel güvenliği de yine kişilerin hak ve özgürlükleriyle ilişkilendirmek mümkün (bkz. yaşam hakkı). Fakat güvenliğin sağlanması için etkinliğin iptalinden daha az müdahaleci bir yöntem belirlenebilir miydi sorgulamasını yapmalıyız. Zira güvenliğin sağlanmasının yöntemi olası güvenlik riskleri oluşacak tüm etkinliklerin iptal edilmesi değil, o etkinliğin güvenli bir şekilde sağlanması. Aksi durumda devlet istemedikçe hareket edemez oluruz.Güvenlik gibi daha hukuki duyulan gerekçelerin arkasına sığınan müdahaleler bazen de daha fazla tepkiye yol açan ahlaksızlık gerekçeleri ile açıklanıyor. Melek Mosso konserinin Isparta Belediyesi tarafından “ahlaksızlık özendirme” gerekçesiyle iptali de buna bir örnek. Hukuk fakültesinde “genel ahlak” kavramının bazı temel hak ve özgürlüklere müdahale sebebi olarak Anayasa’da yer aldığını görünce çok şaşırdığımı ve &nbsp; &nbsp; &nbsp; &nbsp;“ahlak ne? genel ahlak ne? ahlak kimin ahlakı” gibi soruları düşündüğümü hatırlıyorum. Akademik tartışmalara girmemekle birlikte genel ahlakın da temel hak ve özgürlükler üzerinden tanımlanması gerektiğini ve belirli kişi veya grupların hayata bakışları üzerinden şekillenemeyeceğini belirtmek gerek. Karşılaştığımız durum ise bu yasakların özgürlük meselesi değil de Melek Mosso’nun söylemlerinden rahatsız olanların kırılgan ahlaklarının korunma meselesi olduğunu gösteriyor.Bir de tabi gerekçesine en başta ulaşamadığımız bazı kararlar mevcut: mesela yoga yasakları. Bir anda yoga etkinliğinin izin olmaması sebebiyle engellendiği haberini aldık. Sonrasında yoga etkinliğinin engellenmesinin arkasında bir idari karar olmadığı ve ilgili parktaki bazı görevlilerin CİMER şikayeti sebebiyle -yetkisini aşarak- hareket ettiği <a fr-original-style="" href="https://www.haberturk.com/yazarlar/kubra-par-2561/3460140-eskisehirde-yoga-yasagi-pek-zannettigimiz-gibi-degilmis" rel="noopener noreferrer" style="color: rgb(9, 9, 9); text-decoration: none; background-color: transparent; outline: none; cursor: pointer; transition: color 0.3s ease 0s; touch-action: manipulation; user-select: auto; box-sizing: border-box;" target="_blank">belirtildi</a>. Münferit bir yetki aşımı olduğu iddia edilebilir olsa da, bireylerin şikayeti üzerine park görevlilerin bir sporu engellemelerinin geri planında bazı hayat tarzlarının daha az değersiz görülmesi ya da bazı hayat tarzlarına yapılan hukuka aykırıların yaptırımsız kalacağına olan inanç yattığına inanıyorum. Yoga yerine hükümet destekli etkinliklerin engellenmesi durumunda idari otoritelerin tepkilerinin daha sert olacağını bir tek ben varsaymıyorumdur sanırım.&nbsp;Bunlar doğrudan müdahalelerin örnekleri. Bir de aslında dolaylı müdahaleleri görüyoruz. Sigara ve alkollü içkilere “durmadan” getirilen vergi zamları bunun en büyük örneği. Devlet sağlamakla yükümlü olduğu hizmetleri karşılamak üzere elbette ki vergi toplayacak. Bizim Anayasamızda da herkesin kamu giderlerini karşılamak üzere mali gücüne göre vergi ödeme yükümlülüğü öngörülmüş durumda (md. 73). Vergi toplama yetkisinin dışında Devletin alkol ve sigara ile ilişkilendirilebilecek başka görevleri de var. Mesela gençleri alkol düşkünlüğünden korumak için gerekli tedbirleri alma yükümlülüğü de Anayasal olarak açıkça öngörülmüş (md. 58). Fakat vergi yoluyla sigara ve içki ile savaşın geri planında amaç olarak sadece gençlerin korunması yok. Zira alkol ve sigara tüketiminde yaş sınırı, zararları anlatıcı eğitimler, tedaiye erişim imkanları… gibi yöntemler mevcutken ulaşımı herkes için tamamen engelleyecek nitelikte vergi konulması hükümetin hayat tarzı tercihi ile ilgili. Zaten ülkeyi yönetimi seçme yeterliliğine sahip insanların içki ve sigara tüketip tüketmeme konusunda yetkin değilmiş gibi davranılması biraz absürt duruyor. Cumhurbaşkanının vergilere ilişkin “Devamlı artırıyoruz. Hem suluda artırıyoruz hem sigarada artırıyoruz. Aç sefil geziyor, rakıyı birayı almaktan geri durmuyor” açıklaması bu tercihin açık bir itirafı.

Günebakan

Gündemdeki Bazı Müdahaleler

Sınır aşan müdahaleler karşısında sessiz kalmak daha fazla hak ve özgürlük sınırlandırmalarına yol açıyor/açacaktır. Bu yüzden müdahaleler ile mücadele konusuna da değinmek şart. Akla ilk gelen mücadele yöntemi yargı yoluna başvurmak. Hangi işlem hangi yargı yoluna tabi olur değerlendirmesi bu yazının amacını aşar. Ama genel hatları ile belirtmek gerekirse bir idari işlem veya eylem söz konusu olduğunda hukuka aykırılıkla mücadeleyi idare mahkemeleri ve/veya Danıştay önünde vermek gerekiyor (not: genel/temel bilgidir, lütfen hukuki mücadele verirken temel almayıp olay özelinde bir hukukçuya danışınız). Mücadele için tek yol yargı da değil. İdari işlemin kaldırılması/geri alınması/değiştirilmesi için ilgili idarelerin üst makamlarına, ilgili idarelere veya söz konusu hukuka aykırılığın değerlendirilmesi için yetkili başkaca idarelere (mesela Kamu Denetçiliği Kurumu) başvuru yollarının olduğunu da yeri gelmişken belirtmek gerek (iç ses: pratik çalışma yapmıyorsun, bülten yazıyorsun).Bunların ötesinde bir de toplum olarak tepki göstermek var. Bence sınırı aşan müdahalelerde bu gibi tepkiler bazen yargı veya idari başvuru yollarından daha anlamlı. Bu arada, yargı veya idari başvuru yollarının anlamsız olduğunu düşündüğüm anlaşılmasın lütfen, zira benim bu yollara her şeye rağmen inancım var. Nitekim Anadolu Fest’in ertelenme gerekçesini de idari yargı yoluna başvuru sayesinde öğrenebildik. Fakat yargının ya da idarelerin yetersiz ve/veya geç kalabildiği durumlarda toplumsal tepki kıymetli. Toplum derken kalabalığı da kastetmiyorum. Bazen yasağın muhatabı tek başına bir tepki verebilir. Mesela müzik yasağına tepki olarak Redd’in Maçka Parkında konser vermesi bunun bir örneği. Fakat bu tepki birleşip büyüyemediği için yasağın kaldırılması için yeterli olmadı. Sosyal medya hesaplarından müzik yasağını eleştiren bazı şarkıcıların, müziği yasaklayanların verdiği davetlere gururlu bir şekilde gitmeye devam etmesi de bu tepkinin yetersiz kalmasına yol açmış olabilir.Bazen ise gerçekten kalabalık bir tepki gelebiliyor. Birleşmenin önemini yoga yasağına verilen tepkide görmüş olduk. Yoga yasağı haberleri sonrası insanların (fotoğraflarda çoğunun kadın olduğunu gördüm – yaşasın canım kadınlar) aynı parka yoga yapmak için gitmesi bunun bir örneği. İlgili kişilerin yoganın yasaklanması gibi bir kararın olmadığını açıklayıp kendilerini aklamaya girmesinin arkasında ben bu gibi bir bütünleşmiş tepkinin olduğunu düşünüyorum. Ya da bundan sonra o parkta kolay kolay yoga etkinliğinin yasaklanamayacağına olan inancımın gerisinde de bu tepki var.Bazı durumlarda ise tepkiyi destek tepkisi olarak görüyoruz. Melek Mosso konseri iptal edildikten sonra bazı sanatçıların tepki göstermesi ya da Melek Mosso’nun başka konserlere davet edilmesi de bunun örneklerinden. Tabii bazı meslektaşlarının kendisinden boşalan yere koşarak gitmesi, bu gibi tepkilerin müdahalelerin önüne ne ölçüde geçebileceğini sorgulatıyor.

Müdahaleler ile Mücadele

Geçtiğimiz iki haftada Türkiye'nin farklı kentlerindeki çok sayıda konserin iptal edildiğini&nbsp;duyduk. Anadolu Fest'le başlayan süreç Aynur Doğan, Metin-Kemal Kahraman, Apolas Lermi, Mikail Arslan, Mem Ararat, Niyazi Koyuncu, Melek Mosso, Ceza ve Ediz Hafızoğlu'nun konserlerinin çeşitli gerekçelerle&nbsp;iptal edilmesiyle devam etti.&nbsp;<h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Neler oldu?&nbsp;</h2>Önce Kocaeli'nin Derince ilçesindeki konseri belediye tarafından "yapılan detaylı inceleme sonucunda uygun olmadığının tespit edilmesi" sonucu iptal edilen Aynur Doğan'ın 31 Mayıs'ta Bursa'da gerçekleştireceği konserin de iptal edildiği açıklandı. Bursa Büyükşehir Belediyesi, konserin firma tarafından iptal edildiğini söyledi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Doğan'ın açıklaması: Doğan iptal hararının ardından "Aşıklar hakikati ispatlayanlardır, biz de bu yolda ilerlemeye devam ediyoruz. Gücümüzün yettiği, sevginizin olduğu her yerde paylaşarak birlikte büyüyeceğiz. Bizler 'kaslarınızı' geliştireceğiniz kum torbası değil, ancak yüreğinizi ve vicdanlarınızı güçlendirmenin fırsatlarıyız," açıklamasında bulundu.</li></ul>Metin&nbsp;ve&nbsp;Kemal Kahraman kardeşlerin 17 Mayıs'ta yapılması planlanan Muş konseri de Valilik tarafından yasaklandı.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Kahraman kardeşlerin tepkisi: Kahraman kardeşler iptal için "Böyle yapılarak yasaklamanın müzisyenler ve organizatörler için ve tabii bilet alan dinleyicilerimiz için sadece bir yasaklama olarak kalmayıp maddi, manevi bir yüke dönüştürülmesi amaçlanmıştır," değerlendirmesinde bulundu.&nbsp;</li></ul>Sanatçılar Apolas Lermi'yle Mikail Arslan'ın&nbsp;İstanbul Bostancı'da 11 Haziran'da vereceği konser organizasyon şirketi tarafından iptal edildi. Organizasyon şirketi yayımladığı açıklamada "Ülkemizde son günlerde iptal edilen konser ve etkinliklerin artmasından dolayı, sanatçılarımız, müzisyenlerimiz ve siz dinleyicilerimize yeni bir mağduriyet yaşatılmaması adına&nbsp;11 Haziran'daki Mikail Arslan &amp; Apolas Lermi konseri tarafımızca iptal edilmiştir."&nbsp;denildi.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Lermi ve Arslan'ın yorumu:&nbsp;Apolas Lermi, kendisi hakkında yapılan açıklamalar nedeniyle konserinin iptal edildiğini belirterek "Son günlerde hakkımda çıkan yalan haberlerle ilgili bir açıklama yapacağım" dedi. Mikail Aslan, bu tür durumların "bıktırıcı" olduğunu ve sanatçıların sanat şevkini kırdığını söyledi.&nbsp;</li></ul>Niyazi Koyuncu'nun&nbsp;25 Mayıs'ta Pendik’te vereceği konser Pendik Halk Eğitim Merkezi'nce "kurumlarının ‘değer yargılarını ve görüşlerini’ paylaşmadığı"&nbsp;gerekçesiyle iptal edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Koyuncu'nun değerlendirmesi: Konu hakkında Medyascope'a konuşan Koyuncu, "Çok cici sanatçılar olmamızı istiyorlar. 'Aman çevreymiş, aman barışmış hiç öyle şeyler yazmayın sadece şarkınızı söyleyin her yerde size sahne var,' diyen durumun karşısındayız. Böyle olduğundan da iptaller oluyor. Buna bizi alıştırmaya çalışıyorlar ama biz buna alışmayacağız"&nbsp;dedi.</li></ul>Mem Ararat'ın 29 Mayıs'ta Bursa'da gerçekleştireceği konseri de Valilik tarafından "kamu güvenliği" gerekçe gösterilerek iptal edildi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Ararat'ın açıklaması: Kararı "ayrıştırıcı ve toplum vicdanını yaralayan bir karar" olarak nitelendiren Ararat, "Kürtçe'nin bütün ağız ve lehçelerinden şarkılarımızı söylemeye devam edeceğimizden hiç kimsenin kuşkusu olmasın" dedi.&nbsp;</li></ul>Isparta'da 3 Haziran'da düzenlenecek Uluslararası Gül Festivali'nde sahne alacak sanatçı Melek Mosso'nun konseri, belediye tarafından iptal edildi. İptalin öncesinde Millî Gençlik Vakfı ve Anadolu Gençlik Derneği Isparta Şubesi, yayımladıkları açıklamada belediyenin "halkın inanç ve gelenekleriyle uyuşmayan" konserler düzenlendiğini iddia ederek Mosso'nun konserinin iptal edilmesini talep etmişti.&nbsp;<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Mosso'nun tepkisi:&nbsp;Mosso kararın ardından yaptığı açıklamada "Ben bu ülkenin kadınıyım. Fikirlerimle, vizyonumla, hayallerimle her yeni gün geleceğe sanatımı işliyorum. Genci yaşlısı milyonlarca sevenim var. Birkaç kendini bilmeze kalmadı benim ahlakımı sorgulamak, kadınlık onuruma laf atmak. Bu zihniyetteki insanlar kendi yüreklerindeki karanlığı ve sapıklığı bizim hayatımıza da sokmaya çalışıyorlar ama buna asla izin vermeyeceğim, vermeyeceğiz,"&nbsp;dedi.</li></ul><h2 fr-original-style="" style="margin: 0px; color: rgba(0, 0, 0, 0.85); font-weight: 500; padding: 0px; box-sizing: border-box;">Bir değerlendirme&nbsp;</h2>Mosso'nun konserinin iptali üzerinden tüm konser iptallerini değerlendiren Cumhuriyet yazarı Zülal Kalkandelen konu hakkında şunları söylüyor:<blockquote fr-original-style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px;" style="color: rgb(9, 9, 9); border-color: rgb(255, 225, 68); border-width: 4px; font-style: italic; padding-left: 10px; margin: 0px 0px 1em; border-left-style: solid; box-sizing: border-box;">İfade özgürlüğünün olduğu bir demokraside kimse bu muameleye maruz kalamaz. Bir sanatçının konseri, kadınların özgürlüğünü savunduğu için iptal edilemez. Laikliğin gerçek anlamda uygulandığı bir ülkede hiç kimseye bu haksızlık yapılamaz.İşte bu nedenle laiklik, herkes için önemlidir ama en önce kadınlar için hayatidir. Laikliğin sadece adının kaldığı, siyasal İslamın baskısı altında yaşayan toplumlarda ne kadınlar ne de toplumun ilerici kesimleri nefes alabilir.&nbsp;Konser iptalleri ile yapılmak istenen, iktidarın hoşlanmadığı düşünceleri açıklayan sanatçıları susturmak. İktidar, bu yolla, “Konuşursan senin de konserin, etkinliğin iptal edilir,” diye mesaj veriyor.</blockquote>

Aposto Gündem

"İktidar, bu yolla, 'Konuşursan senin de konserin, etkinliğin iptal edilir,' diye mesaj veriyor."

Konserler neden iptal ediliyor? 

• Eskişehir Valiliği, 12-15 Mayıs tarihlerinde gerçekleştirilmesi planlanan Anadolu Fest etkinliğini 9-12 Haziran tarihlerine erteledi.<ul fr-original-style="padding-inline-start: 20px;" style="padding-inline-start: 20px; margin-top: 0px; margin-bottom: 1em; list-style-position: inside; box-sizing: border-box;"><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Bir adım geriden: Valilik 15 gün süreyle şehirde açık alanlarda etkinlik yapılmasını yasaklayan bir karar almış, bunun ardından her yıl düzenlenen Anadolu Fest etkinliği iptal edilmiş, karar tepki çekmişti.</li><li fr-original-style="" style="box-sizing: border-box;">Dava:&nbsp;Eskişehir Halkevi, Valiliğin kararına ilişkin yürütmenin durdurulması ve iptali istemiyle idare mahkemesine dava açtı.</li></ul>

Anadolu Fest ile ilgili hikayeler